Trong các ngành công nghiệp sản xuất, xây dựng, y tế hay nghiên cứu khoa học, thiết bị đo lường đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, để đảm bảo các thiết bị này luôn hoạt động chính xác và ổn định theo thời gian, việc hiệu chuẩn thiết bị đo lường là điều không thể thiếu. Vậy hiệu chuẩn là gì? Có khác gì so với kiểm định hay hiệu chỉnh? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.
Hiệu chuẩn (Calibration) là quá trình xác định và thiết lập mối quan hệ giữa giá trị hiển thị của thiết bị đo với giá trị thực được xác định bởi một chuẩn đo lường được công nhận. Mục tiêu chính của hiệu chuẩn là đảm bảo thiết bị đo vẫn đang hoạt động trong giới hạn sai số cho phép theo tiêu chuẩn kỹ thuật. Dưới đây kaf
Ví dụ: Trong sản xuất linh kiện điện tử, một sai số nhỏ trong phép đo kích thước cũng có thể gây ra lỗi lắp ráp hoặc sản phẩm không đạt chất lượng đầu ra.
Đảm bảo độ chính xác trong quá trình sản xuất: Giúp sản phẩm đầu ra đạt chất lượng, giảm tỷ lệ hàng lỗi và tiết kiệm nguyên vật liệu.
Nâng cao độ tin cậy trong kiểm tra chất lượng: Thiết bị đo chính xác là cơ sở để đưa ra các quyết định sản xuất, phân tích số liệu và đánh giá chất lượng.
Tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế (ISO 9001, ISO 17025...): Các tổ chức muốn được chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế bắt buộc phải có hồ sơ hiệu chuẩn thiết bị đo.
Giảm chi phí bảo trì và thời gian dừng máy: Thiết bị được hiệu chuẩn đúng hạn sẽ giúp phát hiện sớm các hư hỏng tiềm ẩn, tránh sự cố nghiêm trọng.
Đây là ba khái niệm dễ gây nhầm lẫn, nhưng thực chất có sự khác biệt rõ ràng:
|
Khái niệm |
Định nghĩa |
Đơn vị thực hiện |
|
Hiệu chuẩn |
So sánh thiết bị với chuẩn đo để xác định sai số. Không bắt buộc đạt. |
Phòng hiệu chuẩn được công nhận |
|
Kiểm định |
Kiểm tra và xác nhận thiết bị có đạt yêu cầu kỹ thuật theo quy định pháp lý |
Cơ quan nhà nước, tổ chức được ủy quyền |
|
Hiệu chỉnh |
Can thiệp kỹ thuật để đưa thiết bị về đúng giá trị |
Kỹ thuật viên được đào tạo chuyên sâu |
Để đảm bảo tính chính xác và truy xuất nguồn gốc cho từng thiết bị, quy trình hiệu chuẩn tại SMETEST được thực hiện theo các bước sau:
Tiếp nhận thông tin yêu cầu hiệu chuẩn từ khách hàng qua email, điện thoại hoặc hệ thống đặt lịch.
Kiểm tra sơ bộ tình trạng thiết bị, chủng loại, phạm vi đo, thời hạn hiệu chuẩn gần nhất và các yêu cầu kỹ thuật kèm theo.
Dựa vào loại thiết bị và thời gian đề xuất của khách hàng, SMETEST lập lịch trình hiệu chuẩn phù hợp (tại phòng thí nghiệm hoặc tại hiện trường).
Xác định phương pháp hiệu chuẩn, thiết bị tham chiếu và tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng.
Tiến hành hiệu chuẩn theo quy trình đã được thẩm định và phê duyệt nội bộ, tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn ISO/IEC 17025:2017.
Sử dụng các thiết bị chuẩn có truy xuất nguồn gốc rõ ràng và được hiệu chuẩn định kỳ.
Ghi nhận toàn bộ kết quả đo đạc trong biên bản hiệu chuẩn.
So sánh kết quả với giới hạn sai số cho phép theo tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc yêu cầu của khách hàng để đánh giá thiết bị có đạt hay không.
Hoàn thiện Giấy chứng nhận hiệu chuẩn (GCN) gồm đầy đủ thông tin: thiết bị, kết quả đo, sai số, điều kiện môi trường, người thực hiện, và truy xuất chuẩn.
GCN được đóng dấu pháp lý và giao lại cho khách hàng theo đúng cam kết thời gian.
Tư vấn cho khách hàng cách bảo quản, sử dụng thiết bị đúng kỹ thuật để duy trì độ chính xác lâu dài.
Lưu hồ sơ hiệu chuẩn trên hệ thống SMETEST để phục vụ việc truy xuất hoặc hiệu chuẩn lại trong kỳ sau.
Các thiết bị cần hiệu chuẩn định kỳ
Bất kỳ thiết bị đo nào cũng cần hiệu chuẩn, đặc biệt là những thiết bị liên quan đến:
Điện – điện tử: đồng hồ vạn năng, ampe kế, vôn kế
Nhiệt độ – độ ẩm: cảm biến nhiệt, nhiệt kế, thiết bị đo độ ẩm
Khối lượng – áp suất – dung tích: cân điện tử, cảm biến áp suất, đồng hồ đo lưu lượng
Chiều dài – độ dày – lực kéo: thước cặp, panme, máy đo lực
Tần suất hiệu chuẩn
Ở Việt Nam, hoạt động hiệu chuẩn được quản lý bởi:
Khi nhắc đến các đơn vị hiệu chuẩn thiết bị đo đáng tin cậy tại Việt Nam, Trung Tâm Kiểm Định Hiệu Chuẩn Đo Lường Miền Nam (SMETEST) là một trong những cái tên nổi bật. SMETEST là tổ chức khoa học và công nghệ được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng – Bộ Khoa học và Công nghệ cấp phép hoạt động với mã số đăng ký ĐK 76.
Điểm đặc biệt tạo nên uy tín cho trung tâm là việc SMETEST đã được Văn phòng Công nhận Chất lượng (BoA) đánh giá và công nhận đạt chuẩn quốc tế ISO/IEC 17025:2005, với mã số công nhận VILAS 709. Đây là tiêu chuẩn cao nhất dành cho năng lực của các phòng thử nghiệm và hiệu chuẩn trên toàn thế giới.
Trung tâm sở hữu đội ngũ chuyên viên, kỹ thuật viên nhiều năm kinh nghiệm trong ngành đo lường – hiệu chuẩn, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống máy móc hiện đại đạt chuẩn quốc tế. Với phương châm “Chính xác – Minh bạch – Chuyên nghiệp”, SMETEST đã trở thành đối tác tin cậy của hàng trăm doanh nghiệp sản xuất, xây dựng, y tế và nghiên cứu trên toàn quốc.
Hiệu chuẩn thiết bị đo lường không chỉ là hoạt động mang tính kỹ thuật, mà còn là một phần quan trọng trong hệ thống quản lý chất lượng và vận hành doanh nghiệp. Thực hiện hiệu chuẩn định kỳ sẽ giúp bạn kiểm soát sai số, giảm thiểu rủi ro, nâng cao uy tín thương hiệu và đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế
