Mô men xoắn là hiện tượng xoắn và quay xung quanh một trục của vật thể và có thể thay đổi theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ. Ví dụ minh họa là cơ cấu lái xe, khi người lái tác động lên vô lăng để rẽ, tạo ra mô-men xoắn trên cột lái.Để đo được nó, người ta sử dụng máy đo momen xoắn.
Thiết bị đo momen xoắn là thiết bị hoạt động bằng cách theo dõi thay đổi hoặc biến dạng của vật thể chịu lực xoắn và hiển thị kết quả trên màn hình, thợ sẽ ghi lại để kiểm tra và đánh giá, dùng trong các ứng dụng như máy móc, vít, ốc vít...
Thiết bị đo momen xoắn có nhiều ứng dụng đa dạng, cụ thể như:
Trong các mô hình thí nghiệm để giảng dạy về các động cơ và mô hình thí nghiệm các động cơ đốt, động cơ điện, máy phát, hệ động cơ tàu thủy, quạt, bơm… giúp học sinh hiểu về đặc tính, hiệu suất và công năng của chúng.
Dùng trong ô tô để đo lực xoắn tác động lên các bộ phận của xe và kiểm tra công suất động cơ của tàu, máy phát, sản xuất chất lượng, vặn nút chai, độ chuyển vị của trục, dự tải ổ trục, tăng hay giảm lực vặn của đinh vít…
Chẳng hạn như máy phát, mô men trục khuỷu, quạt, băng chuyền, lưu tốc kế, vòng bi, động cơ đốt trong, bộ khuếch đại áp số, động cơ điện...
Thực hiện đo lực của thiết bị vặn nắp chai, dự tải nhíp, dự tải ổ trục, độ chuyển vị của trục, tăng hoặc giảm lực vặn đinh vít, ...
Điển hình như động cơ đốt trong, đồ gia dụng, các công cụ cầm tay, ô tô…để đảm bảo chúng hoạt động đúng cách và an toàn.
Sử dụng trong điện gió.
Dùng trong các máy móc nông nghiệp, đảm bảo hiệu suất và an toàn trong quá trình làm việc.
Hiệu chuẩn là quá trình đối chiếu kết quả đo của máy với giá trị chuẩn để xác định độ chính xác và độ tin cậy. Nó cực kỳ quan trọng vì một số lý do sau:
Ngay cả các thiết bị chất lượng cao, độ lệch vẫn có khả năng xuất hiện dưới nhiều yếu tố, chẳng hạn như quá trình sản xuất, dao động nhiệt độ, va đập hoặc sự mòn của các phần cơ học. Hiệu chuẩn giúp xác định và ghi lại các sai số này và điều chỉnh kết quả đo.
Các thiết bị đo thường được thiết kế để hoạt động trong một phạm vi điều kiện cụ thể. Đối với các ứng dụng đặc biệt, như trong môi trường sản xuất nguy hiểm hay nơi có nhiệt độ biến cao, tiếp xúc với hóa chất, thiết bị phải được hiệu chuẩn một cách cẩn thận để đảm bảo hoạt động ổn định và an toàn.
Sử dụng lâu dài rất dễ làm giảm chất lượng thiết bị đo. Hiệu chuẩn giúp phát hiện sớm sự cố và lỗi kỹ thuật để tránh hậu quả nghiêm trọng.
Quy trình hiệu chuẩn sẽ thay đổi dựa trên nhu cầu cụ thể của khách hàng và yêu cầu từng ngành.
Nhiệt độ môi trường: (18 ÷ 28)ºC, độ ổn định ±2ºC.
Độ ẩm không khí: (40 ÷ 60)%RH, độ ổn định ±5%RH.
Thiết bị cần hiển thị thông tin rõ ràng như kiểu dáng, mã hiệu, số hiệu, phạm vi đo, năm sản xuất và tên nhà sản xuất.
Các bộ phận và phụ kiện cần phải đầy đủ, không bị hỏng và hoạt động bình thường.
Màn hình số hoặc vạch chia trên thiết bị cần phải rõ ràng và dễ đọc.
Kiểm tra quá tải:
Áp dụng cho thiết bị chuẩn momen lực cho phép quá tải. Thực hiện quá tải từ 8% đến 12% giá trị lớn nhất của thang đo trong 3 lần liên tiếp, mỗi lần trong khoảng từ 60s đến 90s.
Kiểm tra độ phân giải của bộ phận chỉ thị bằng kim:
Độ phân giải được tính dựa trên tỷ số giữa khoảng cách giữa các vạch trên màn hình chỉ thị và độ dày của kim chỉ.
Kiểm tra bộ phận chỉ thị hiện số:
Độ phân giải thực tế là bước nhảy số nhỏ nhất mà thiết bị có thể hiển thị. Nếu dao động của số chỉ lớn hơn bước nhảy khi không chịu tải thì độ phân giải thực tế của máy chỉ bằng một nửa khoảng dao động.
Máy đo hoạt động hai chiều:
Kiểm tra cả hai chức năng.
Thực hiện 3 lần tải khởi động liên tiếp, theo chiều phù hợp, thời gian từ 1 đến 1,5 phút.
Kiểm tra ở 3 vị trí khác nhau bằng cách quay thiết bị quanh trục đo một góc 120 (tại những vị trí 0, 120 và 240) hoặc 3 điểm tỳ.
Đo tại vị trí (0) đo 2 lượt theo chiều momen lực tăng dần. Thực hiện đo theo cả hai chiều momen lực tăng và giảm ở vị trí cuối cùng.
Số điểm đo ít nhất là 10, phân bố đều từ 20% đến 100% giá trị lớn nhất của thang đo.
Độ không đảm bảo đo của chuẩn momen lực
Độ không đảm bảo do bị ảnh hưởng bởi độ lặp lại.
Độ không đảm bảo do bị ảnh hưởng bởi độ phân giải.
Độ không đảm bảo do bị ảnh hưởng bởi độ lệch điểm 0.
Độ không đảm bảo do bị ảnh hưởng bởi độ hồi sai.
Độ không đảm bảo đo của chuẩn tổng hợp.
Thiết bị chuẩn momen lực sẽ được cấp chứng chỉ kiểm định nếu đáp ứng yêu cầu, ngược lại chứng chỉ cũ bị xóa. Chu kỳ kiểm định là 18 tháng.
