Máy XRF

Máy XRF còn gọi bằng máy phân tích phổ huỳnh quang tia X, là thiết bị quan trọng trong việc xác định thành phần nguyên tố của các vật liệu bằng cách sử dụng tín hiệu và cường độ huỳnh quang phát ra từ mẫu sau khi được chiếu tia X vào.

Phân loại

Hiện nay, máy XRF trên thị trường có 2 loại thông dụng nhất, gồm tán xạ năng lượng (EDX) và tán xạ bước sóng (WDX). Mỗi loại đều có ưu điểm, ứng dụng riêng, giúp nâng cao hiệu suất và chính xác trong việc phân tích thành phần hóa học của các vật liệu. Sau đây là một số so sánh cơ bản về chúng:

Nguyên lý hoạt động

Nguyên tắc hoạt động máy XRF là dựa trên việc phát hiện, đo lượng huỳnh quang được phát ra từ mẫu khi mẫu được kích thích bởi tia X. Mỗi nguyên tố trong mẫu tạo ra một dấu vân tay đặc trưng trong phổ huỳnh quang, cho phép máy XRF xác định, định lượng các thành phần nguyên tố trong mẫu một cách chính xác.

Ứng dụng

Thiết bị có khả năng phân tích các nguyên tố trong mẫu chính xác, nhanh chóng, đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực như khai thác, thăm dò, sản xuất năng lượng, sản xuất tái chế kim loại, phân tích kim loại quý, đồ trang sức và giám sát tuân thủ các quy định về an toàn tiêu dùng cùng ngành công nghiệp khác.

Lợi ích hiệu chuẩn

Hiệu chuẩn máy XRF là quy trình quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và hiệu suất thiết bị, kết quả đo, giảm thiểu sai số đo lường, bảo vệ máy.

Đảm bảo độ chính xác kết quả đo

Máy XRF được sử dụng để phân tích thành phần hóa học của các mẫu vật liệu. Việc hiệu chuẩn đảm bảo rằng các kết quả đo được là chính xác, đáng tin cậy, từ đó giúp trong việc đưa ra các quyết định liên quan đến quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng sản phẩm và nghiên cứu khoa học.

Giảm thiểu sai số đo lường

Thiết bị máy XRF có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như nhiệt độ, áp suất, độ ẩm trong môi trường làm việc. Việc hiệu chuẩn giúp điều chỉnh máy để giảm thiểu sai số đo lường do yếu tố này gây ra, từ đó cải thiện độ chính xác kết quả.

Bảo dưỡng bảo vệ máy

Quá trình hiệu chuẩn thường kèm theo các bước bảo dưỡng như làm sạch, kiểm tra và điều chỉnh thành phần cụ thể thiết bị. Điều này giúp kéo dài tuổi thọ của thiết bị và giữ cho nó hoạt động ở hiệu suất tối ưu trong thời gian dài.

Đảm bảo tuân thủ quy định tiêu chuẩn

Trong nhiều ngành công nghiệp, việc hiệu chuẩn máy XRF là bắt buộc để đảm bảo rằng các quy trình sản xuất và phân tích tuân thủ quy định, tiêu chuẩn ngành.

Bảo vệ uy tín danh tiếng doanh nghiệp

Thực hiện đúng và đều đặn các quy trình hiệu chuẩn không chỉ bảo vệ uy tín doanh nghiệp. Nó cũng tăng cơ hội thu hút và giữ chân khách hàng. Điều này đạt được qua việc cung cấp sản phẩm chất lượng và kết quả phân tích đáng tin cậy.

Bỏ qua hiệu chuẩn máy XRF để tiết kiệm chi phí có thể gây hệ lụy lớn. Điều này đe dọa quy trình sản xuất và uy tín doanh nghiệp. Công việc hiệu chuẩn giúp đảm bảo máy hoạt động ở hiệu suất tối ưu. Điều này cho kết quả chính xác, giảm thiểu sai sót đo lường và sản phẩm không đạt chuẩn.

Khi nào hiệu chuẩn

Việc thực hiện hiệu chuẩn máy XRF cần được thực hiện sau khi được mua mới, định kỳ, sau sửa chữa hoặc gặp phải dấu hiệu không bình thường.

Sau khi mua mới

Khi mua máy XRF mới, hiệu chuẩn là bước quan trọng để đảm bảo thiết bị chính xác, ổn định ngay từ đầu. Hiệu chuẩn ban đầu giúp định cấu hình máy phù hợp với môi trường làm việc. Điều này đảm bảo kết quả đo được tin cậy.

Theo lịch trình định kỳ

Một lịch trình định kỳ hiệu chuẩn là cách tiếp cận thông thường nhất. Thông thường, hiệu chuẩn hàng năm là lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, tùy từng trường hợp cụ thể, có thể cần hiệu chuẩn thường xuyên hơn. Điều này áp dụng khi môi trường làm việc yêu cầu độ chính xác cao hoặc yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hiệu suất máy.

Sau sửa chữa bảo trì

Khi máy XRF đã được sửa chữa hoặc bảo trì, việc hiệu chuẩn là cần thiết để máy hoạt động ổn định và cung cấp kết quả chính xác sau các thay đổi được thực hiện.

Khi có dấu hiệu bất thường

Nếu phát hiện bất thường trong kết quả đo hoặc hoạt động của máy, cần hiệu chuẩn ngay. Việc này giúp điều chỉnh và đảm bảo độ chính xác.

Quy trình

Quá trình hiệu chuẩn này kiểm tra và điều chỉnh máy XRF bằng cách so sánh độ chính xác với tiêu chuẩn đã định. Điều này đảm bảo máy phản ứng chính xác, hoạt động ổn định và cung cấp kết quả đúng chuẩn.

Các phép hiệu chuẩn bao gồm: 

• Bên ngoài.
• Kiểm tra kỹ thuật.
• Đo lường.

Chuẩn bị

• Làm sạch máy XRF và đặt trong phòng đo tối thiểu 06 giờ để ổn định nhiệt.

Quy trình

Bước 1: Kiểm tra bên ngoài

• Kiểm tra tem nhãn với thông tin nhà sản xuất, model, số seri.
• Đảm bảo tất cả linh kiện còn nguyên vẹn.
• Không phát hiện dấu hiệu nứt vỡ bề ngoài
• Các bộ phận hiển thị phải rõ ràng và dễ đọc.

Bước 2: Kiểm tra kỹ thuật

• Xem xét trạng thái hoạt động thiết bị theo hướng dẫn nhà sản xuất.
• Thực hiện hiệu chuẩn theo yêu cầu kỹ thuật.

Bước 3: Kiểm tra đo lường

• Kiểm tra độ chính xác: Sử dụng các chuẩn mẫu đã biết trước để kiểm tra độ chính xác máy XRF trong việc đo lường các yếu tố hoá học.
• Kiểm tra độ lặp lại: Thực hiện nhiều lần đo lường trên cùng một mẫu hoặc các mẫu tương tự để kiểm tra độ lặp lại của kết quả đo.

Bước 4: Xử lý chung

• Máy XRF sau khi hiệu chuẩn và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật sẽ được cấp chứng chỉ hiệu chuẩn nếu đạt yêu cầu. Chu kỳ hiệu chuẩn là 12 tháng.